Katalepsja.

W piśmiennictwie światowym pojęcie katalepsji opisuje się bardzo często pod rozmaitymi nazwami, bez próby utożsamienia analogicznych zjawisk klinicznych. Spotyka się np. takie nazwy jak akinetic ar trance-like mutism (Cairns i in., 1941; Klee, 1961), akineąis; hypokinesis, akinetischer Zustand, akinetic mute state itd. Bardzo wielu autorów neurologów i neurochirurgów nie wspomina katalepsji; ma się wrażenie że w ogóle autorzy ci nie znają piśmiennictwa psychiatrycznego; skoro nie potrafią zsyntetyzować identycznych zjawisk. Etiologia tych stanów bywała rozmaita; najczęściej chodziło o guzy III komory, naczyniaki w obrębie mesencephalon, zakrzep tętnicy podstawnej mózgu, stany pourazowe, zapalenie mózgu itd. Wielokrotnie nie udawało się ustalić etiologii. W Klinice Gdańskiej obserwowaliśmy przypadek katalepsji sztywnej u 9-letniej dziewczynki, w przebiegu zapalenia mózgu nieustalonej etiologii. Stan ten przemijał na kilka godzin po wstrząsach kardiazolowych, po czym po wstrząsach elektrycznych ustąpił całkowicie i trwale, nie pozostawiając widocznych ubytków. Często zwraca się uwagę na fakt, że mimo osłupienia i mutyzmu chorzy ci nie wykazują zaburzeń świadomości. Stany katalepsji woskowatej lub sztywnej widuje się nierzadko w następstwie zatrucia niektórymi lekami pochodnymi fenotiazyny i innymi. Źródłem dwoistości -mianownictwa i nieporozumień pojęciowych bywa nieznajomość zjawiska etioepigenezy. Zespół katalepsji sztywnej, czyli akinetic mutism może wystąpić na podłożu grubych zmian organicznych, które wyrażają się własnym zespołem objawów neurologicznych i psychopatologicznych. W razie zgonu owo podłoże organiczne można dokładnie ustalić. Na tym podłożu może wyrosnąć z przyczyn nieznanych zespół katalepsji sztywnej lub woskowatej, który jest – trzeba to podkreślić – czymś innym; ma mianowicie w odróżnieniu od tamtego zespołu charakter czynnościowy. [patrz też: promazyna, medicus jawor rejestracja, katalepsja ]